Gezond zwanger

Het gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Het is op dit moment nog steeds onduidelijk hoeveel alcohol tot problemen kan leiden. Wel is bekend, dat alcohol soms al in kleine hoeveelheden schadelijk kan zijn.

Wil je zwanger worden, ben je zwanger of geef je borstvoeding: drink geen alcohol.

Zie voor meer informatie: deverloskundige.nl/zwangerschap

Soms kan het doormaken van een besmettelijke ziekte gevolgen hebben voor je kind. Heeft iemand in je omgeving een kinderziekte, die samengaat met vlekjes op de huid, zoals waterpokken, rode hond, de vijfde ziekte of ben je in contact geweest met iemand, die een andere besmettelijke ziekte heeft? Neem dan contact op met ons of je huisarts als je zelf deze kinderziekte niet hebt doorgemaakt.

Softdrugs

Softdrugs (cannabis, marihuana/wiet en hasj) kunnen een gezondheidsrisico zijn voor de zwangerschap en de baby. Het is bekend, dat het gebruik van softdrugs de schadelijke werking van andere genotsmiddelen, zoals alcohol, versterkt. Verslaafd zijn aan softdrugs heeft nadelige gevolgen voor de zwangerschap. De baby kan ontwenningsverschijnselen krijgen na de geboorte.

Harddrugs

Harddrugs zijn een risico voor het ongeboren kind. Cocaïne, ecstasy (XTC) en heroïne zijn gevaarlijk. Afhankelijk van het soort gebruikte drug kan het kind een aangeboren afwijking of ontwikkelingsstoornis krijgen en/of verslaafd raken. Over paddo’s en smartdrugs is onvoldoende bekend.

Als je regelmatig harddrugs gebruikt, kan stoppen tijdens de zwangerschap ontwenningsverschijnselen bij het ongeboren kind veroorzaken. Doe dit in overleg met een specialist op dit gebied.

Het gebruik van drugs in de zwangerschap wordt sterk afgeraden.

Zie voor meer informatie: https://www.drugsinfo.nl/zwanger/zwangerschap

Het gebruik van foliumzuur (vitamine B11) vermindert de kans op het krijgen van een kind met een open rug of open schedel. Advies: begin 4 weken vóór het stoppen met anticonceptie met het slikken van één tablet foliumzuur per dag (0,4 of 0,5 milligram per dag).

Als je al zwanger bent en nog geen foliumzuur hebt geslikt, start dan alsnog met foliumzuur inname. Dit is nog zinvol tot en met 10 weken na de eerste dag van de laatste menstruatie. Deze tabletten zijn zonder recept verkrijgbaar bij de drogist of apotheek.

Zie voor meer informatie: www.strakszwangerworden.nl

Het is normaal om in de zwangerschap een aantal kilo’s aan te komen. Gemiddeld komen vrouwen bij een voldragen zwangerschap 12-16 kg aan. Hieronder staat toegelicht waar deze kilo’s vandaan komen:

Aan het einde van de zwangerschap is een gewichtstoename van 12 kg normaal. Sommige vrouwen komen echter veel meer aan, anderen veel minder. Dit is van verschillende dingen afhankelijk, zoals je start-BMI (had je aan het begin van de zwangerschap onder- of overgewicht) en je eetpatroon in je zwangerschap t.o.v. je eetpatroon vóór je zwangerschap. Minder of meer aankomen dan 12 kg hoeft dus niet ongezond te zijn.

N.B. Er is geen verband tussen de groei van de baby en het aantal kilo’s dat de moeder aankomt in de zwangerschap.

Als je meer dan 100kg weegt en je wilt graag thuis bevallen, dan is het, i.v.m. het ambulance-protocol, noodzakelijk om op de begane grond te bevallen. Een eenpersoonsbed in de woonkamer kan een goede oplossing zijn.

Bij een BMI > 35 zullen wij op het spreekuur een passend advies geven.

In uitwerpselen van met name jonge katten komt een parasiet voor, die een toxoplasmose-infectie kan veroorzaken. Bij het verschonen van de kattenbak en het werken in de tuin is het belangrijk handschoenen te dragen. Ook een zandbak kan een bron zijn van toxoplasmose. Een toxoplasmosebesmetting tijdens de zwangerschap kan gevolgen hebben voor het ongeboren kind. Als je eerder toxoplasmose hebt gehad, ben je overigens tegen deze ziekte beschermd.

Informeer altijd ons, maar ook je huisarts en tandarts over eventueel medicijngebruik, ook als dit medicijnen zijn die niet zijn voorgeschreven door een arts (zelfmedicatie). Zelfs voordat je zwanger wilt worden, is het nuttig dit aan hen te melden. Sommige stoffen hebben al vroeg in de zwangerschap invloed op de ontwikkeling van je kind. Het is ook aan te raden om bij de apotheek melding te maken van je (wens tot) zwangerschap.

Bij pijnklachten kun je zonder gevaar paracetamol gebruiken. Let er hierbij op, dat er geen andere toevoegingen zijn, zoals codeïne of coffeïne. Gebruik andere pijnstillers alleen na overleg met je huisarts. Een plaatselijke verdoving, voor een behandeling door bijvoorbeeld de tandarts, is geen probleem.

Roken tijdens de zwangerschap brengt grote risico’s met zich mee. Zelf roken, maar ook veelvuldig verblijf in een rokerige omgeving, beïnvloedt de zwangerschap nadelig. In sigaretten zitten schadelijke stoffen. Die stoffen zorgen voor een verminderde doorbloeding van de placenta en daardoor voor verminderde zuurstoftoevoer naar het kind. Hierdoor groeit het kind minder goed. Kinderen van rokende moeders hebben meer kans op een aangeboren afwijking zoals een lipspleet, hartprobleem of een klompvoet, vaker een (te) laag geboortegewicht en worden ook vaker te vroeg geboren. Ze zijn hierdoor kwetsbaarder. Tijdens de eerste levensjaren hebben ze vaker ziekten aan de luchtwegen. Er zijn bovendien aanwijzingen, dat wiegendood meer voorkomt als er in de buurt van de baby wordt gerookt.

E-sigaret

De E-sigaret (hier vallen ook vapers of shisha-pennen onder) is in opkomst, maar de effecten daarvan zijn nog onvoldoende onderzocht.
Het gebruik hiervan wordt vooralsnog dringend afgeraden.

Advies voor beide ouders

Stop met roken en vermijd rokerige ruimten zoveel mogelijk. Als je ondersteuning nodig hebt bij het stoppen met roken, dan kun je dit met ons bespreken of met de huisarts.

Bij een bezoek aan de sauna stijgt de lichaamstemperatuur. Het is niet duidelijk of dit schadelijk is in de eerste 12 weken van de zwangerschap. Er zijn wel aanwijzingen dat er een iets verhoogde kans is op aangeboren afwijkingen door zo’n temperatuurstijging. Daarom is ons advies om geen sauna te bezoeken in de eerste 12 weken van de zwangerschap.

Als je vóór de zwangerschap regelmatig de sauna bezocht, is het geen bezwaar om dit na de 12 weken zwangerschap te doen. Het koude dompelbad is wel af te raden i.v.m. te snelle temperatuurdaling (belasting voor het hart). Een koude douche van onder naar boven is geen probleem.

Probeer in de zwangerschap contact met de volgende stoffen zo veel mogelijk te vermijden: verf op terpentinebasis, ongediertebestrijdingsmiddelen en chemicaliën. Van haarverf zijn tot nu toe geen schadelijke effecten bekend.

Moet er een röntgenonderzoek plaatsvinden in je zwangerschap, vertel dan meteen, dat je zwanger bent. Vaak kan de zwangere buik worden afgeschermd d.m.v. een loodschort. Het kind krijgt dan zo min mogelijk straling. Soms is het ook mogelijk het onderzoek uit te stellen tot na de bevalling. Een MRI-scan kan zonder gevaar voor de baby worden gemaakt. Van beeldschermen, mobiele telefoons en magnetrons is geen schadelijke invloed aangetoond.

De beleving van intimiteit en seksualiteit tijdens de zwangerschap wisselt per persoon en per zwangerschap. Bij een normaal verlopende zwangerschap hoeft geslachtsgemeenschap niet vermeden te worden en dit kan ook geen miskraam of beschadiging van het kind veroorzaken.

Geslachtsgemeenschap raden we wel af in geval van vaginaal bloedverlies of na het breken van de vliezen. Problemen en vragen over seksualiteit kun je altijd met ons bespreken. Dan kunnen wij hiermee rekening houden bij lichamelijk onderzoek of bij de bevalling. Dit geldt ook voor eerdere vervelende seksuele ervaringen of moeite hebben met een inwendig onderzoek.

Voor sporten geldt: tijdens de zwangerschap kun je blijven sporten zoals je gewend bent. Maar verminder of stop als je merkt dat het klachten geeft of wanneer het je meer vermoeit dan normaal. Probeer ook niet méér inspanning te leveren dan voor de zwangerschap.
Zorg dat je voldoende vocht binnen krijgt. Zwemmen, fietsen en fitness zijn sporten die je heel goed tot het einde van de zwangerschap kunt beoefenen. Sporten waarbij je risico loopt om iets tegen je buik aan te krijgen, of sporten waarbij je gemakkelijk met andere mensen botst of kunt vallen, zijn minder verstandig.

Buikspieroefeningen

Schuine buikspieroefeningen kunnen geen kwaad, zij versterken de spieren die je buik ondersteunen. De oefeningen voor de rechte buikspieren kun je beter overslaan. De opening tussen je buikspieren kan groter worden waardoor je buikwand blijvend kan verzwakken.
Buikspieren train je in de zwangerschap het liefst niet apart, maar in combinatie met andere oefeningen die je spieren versterken.

Duiken

Duiken met zuurstofflessen raden we af tijdens de zwangerschap. Je hebt dan namelijk een grotere kans op decompressieziekte.

Wintersport

Wat betreft wintersport is het advies om niet voor langere tijd op >2500m hoogte te verblijven in verband met de zuurstofarmere lucht.

Tijdens je zwangerschap is het verstandig om naar de halfjaarlijkse controle van je tandarts te gaan. Onder invloed van hormonen kan je mondgezondheid veranderen. Zo kan je ineens klachten krijgen die je eerder niet had, zoals bloedend tandvlees of pijn bij het kauwen. Ook kunnen bestaande klachten erger worden.

Mocht het nodig zijn om een röntgenfoto van je gebit of kaak te maken, dan kan dit in de zwangerschap vrijwel altijd veilig gebeuren. Tijdens het maken van een röntgenfoto komt er straling vrij. Die straling is zeer gering en komt niet in de buurt van je baby. Soms wordt er gebruik gemaakt van een loodschort.

Mocht het nodig zijn tijdens een behandeling verdoving te gebruiken, dan is ook dit in vrijwel alle gevallen mogelijk. De verdoving is vaak lokaal en zal niet tot nauwelijks de placenta bereiken.

Het is belangrijk aan de tandarts te melden dat je (mogelijk) zwanger bent. Er kan dan rekening gehouden worden met een eventuele behandeling.

Je kunt tijdens de zwangerschap gerust op reis gaan. Als je naar een ver land wilt reizen, neem dan contact op met je huisarts of de GGD voor een reizigersadvies en eventuele vaccinaties. Tegen vliegreizen bestaat uit medisch oogpunt geen bezwaar voor moeder en kind. Vliegmaatschappijen willen meestal geen zwangere vrouwen na 32-36 weken zwangerschapsduur vervoeren, omdat ze geen bevallingen in de lucht willen riskeren: vraag dit na bij de betreffende vliegmaatschappij!

Reisverklaring

Vraag voordat je op vakantie gaat ons een reisverklaring te uploaden in je digitale dossier. Via je eigen digitale dossier heb je ook alle belangrijke gegevens bij de hand, mocht je onverhoopt medische hulp nodig hebben in het buitenland.

Vitaminepreparaten hebben geen extra gezondheidswaarde en zijn in principe niet nodig als je gezond en gevarieerd eet en voldoende buiten komt. Vitamine D is hierop een uitzondering (zie onder). Als je in je zwangerschap wel graag multivitaminen wil gebruiken, let er dan goed op, dat de preparaten speciaal voor zwangeren zijn. Andere kunnen namelijk teveel vitamine A bevatten, wat bij overmatige inname schadelijk kan zijn.

Vitamine D

Vitamine D is nodig om calcium goed op te nemen uit de voeding. Calcium zorgt voor de opbouw en instandhouding van stevige botten en dat is tijdens de zwangerschap extra belangrijk voor jou en je baby. Vitamine D zit vooral in vette vis zoals zalm en makreel, margarine, en ei. Calcium zit in yoghurt, melk en kaas.
De Gezondheidsraad adviseert zwangere vrouwen uit voorzorg extra vitamine D (10 microgram per dag) te gebruiken.

Tijdens de zwangerschap is het belangrijk om vers, gezond en gevarieerd te eten. Eten voor twee is niet nodig. Actief afvallen tijdens de zwangerschap is niet verstandig. Als je zwanger bent en je wilt meedoen aan de Ramadan, bespreek dit dan met ons. Het eten van de volgende producten raden wij af:

• Kazen, die gemaakt zijn van rauwe melk, oftewel ‘au lait cru’. Gepasteuriseerde melk of kazen van gepasteuriseerde melk kun je zonder risico gebruiken. In rauwe melk kan de listeria bacterie groeien. Besmetting met deze bacterie kan gevolgen hebben voor je kind.
• Rauw vlees of rosé gebakken vlees, zoals filet Américain, rosbief en carpaccio. Rauw vlees kan de toxoplasmoseparasiet bevatten, die schadelijk kan zijn voor je kind.
• Lever: lever(-producten) kan teveel vitamine A bevatten. Af en toe, bijvoorbeeld één keer per week, een product waar lever in is verwerkt (bijv. paté), kan zonder risico gegeten worden.

Visproducten

Vis is heel gezond! Maar i.v.m. de listeria bacterie, vervuiling en dioxines, is het verstandig de volgende producten niet te gebruiken:

• Voorverpakte kant-en-klare vis uit de koeling zoals: gerookte zalm, paling en mosselen voor koude consumptie. Als deze producten verhit worden, kunnen ze wel gegeten worden.
• Rauwe vis of schaal- en schelpdieren, zoals oesters.
• Roofvissen, zoals zwaardvis, tonijn, haai en koningsmakreel.
• Paling uit de Nederlandse rivieren.

Het advies is niet meer dan twee keer per week vette vis te eten.

Andere adviezen omtrent voeding:

• Was rauwe groenten en fruit goed voor gebruik.
• Eet alleen eieren die hardgekookt of goed doorbakken zijn.
• Met het oog op een verhoogde ijzerbehoefte in de zwangerschap, is het goed een product dat rijk is aan vitamine C te gebruiken bij de voeding. Denk hierbij aan fruit, vers vruchtensap of groenten. Dit bevordert de ijzeropname uit de voeding.
• Drink met mate cafeïnehoudende dranken, zoals koffie (maximaal 2 koppen per dag). In thee en cola zit ook cafeïne, maar daarvan mag je, als je geen koffie drinkt, maximaal 8 glazen.
• Kaneel en drop is in normale hoeveelheden niet schadelijk voor de zwangerschap.

Als je geen vlees of vis eet, is het tijdens de zwangerschap belangrijk erop te letten, dat je genoeg B-vitamines en ijzer binnenkrijgt. B-vitamines zitten vooral in volkoren producten, aardappelen, peulvruchten, eieren en zuivelproducten. Peulvruchten en eieren zijn ook belangrijke bronnen van ijzer, net als vleesvervangers.

Zie voor meer informatie: www.voedingscentrum.nl/ik-ben-zwanger

De ZwangerHap app is een handige tool om op te zoeken welk advies bij welk voedingsmiddel hoort.

Bepaalde werkomstandigheden kunnen risico’s voor de zwangerschap met zich meebrengen. Daarom zijn er verschillende regelingen voor zwangeren en pas bevallen werkneemsters. Werk waarin je wordt blootgesteld aan trillingen (vrachtauto’s, landbouwmachines), ioniserende straling (straling van radioactieve stoffen), chemische stoffen of infectierisico’s is niet bevorderlijk voor de gezondheid tijdens de zwangerschap. Dit geldt ook voor fysiek zwaar werk, zoals veelvuldig tillen, trekken, duwen of dragen. Als je met zulke werkomstandigheden te maken hebt, overleg dan met je werkgever. Deze moet het werk aanpassen en je eventueel ander werk aanbieden. Je kunt ook overleggen met de bedrijfsarts (Arbodienst) of inlichtingen vragen bij de Arbeidsinspectie. Het kan ook zijn, dat je werkgever je een (vrijwillig) preventief consult aanbiedt bij de bedrijfsarts. De bedrijfsarts kan je risico’s tijdens het werk in kaart brengen en de werkgever hierover adviseren.

Als je in nacht- of ploegendienst werkt, kun je aan je werkgever vragen om je werk- en rusttijden tijdens de zwangerschap aan te passen. Een zwangere heeft recht op extra pauzes en is in principe niet verplicht om ‘s nachts te werken of om over te werken. Deze regels gelden ook voor de eerste zes maanden na de bevalling. Als het niet mogelijk is door aanpassingen je werk gezond en veilig uit te voeren, dan moet de werkgever je tijdelijk ander werk aanbieden.

Zie voor meer informatie: www.rijksoverheid.nl

Bij het nemen van een zonnebank stijgt de lichaamstemperatuur. Het is niet duidelijk of dit schadelijk is in de eerste 12 weken van de zwangerschap. Er zijn wel aanwijzingen, dat er een iets verhoogde kans is op aangeboren afwijkingen door zo’n temperatuurstijging. Daarom is ons advies om geen zonnebank te nemen in de eerste 12 weken van de zwangerschap. Bovendien maak je als zwangere een verhoogde hoeveelheid pigment aan, wat voor een zwangerschapsmasker (pigmentvlekken in het gezicht) kan zorgen. Deze vlekken verdwijnen niet altijd na de bevalling.

Advies

Let op met zowel zonnen onder de zonnebank als zonnen in de buitenlucht. Gebruik zo nodig een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor.