Zwangerschaps
klachten

Aambeien zijn uitstulpingen van bloedvaatjes bij de anus. Ze kunnen jeuken en pijn doen. Onder invloed van het hormoon progesteron worden de wanden van je spieren en je bloedvaten tijdens je zwangerschap slapper. Dit vergroot de kans op aambeien.

Bij een moeizame stoelgang kunnen aambeien toenemen en gaan bloeden als er geperst wordt. Bevorder de stoelgang door voldoende te drinken (minimaal 1,5-2 liter vocht per dag), vezelrijk te eten (bruin brood, groente, fruit) en voldoende te bewegen. Mochten de aambeien erg veel klachten geven, meld dit bij ons zodat wij een verzachtende zalf kunnen adviseren.

Het is normaal dat vaginale afscheiding toeneemt tijdens de zwangerschap. De extra afscheiding komt door de verhoogde doorbloeding in het bekkengebied en de vagina. Als de afscheiding niet vies ruikt, is het niet erg. Gebruik geen inlegkruisjes, dan gaat het alleen maar ‘broeien’. Neem contact met ons op bij pijn, jeuk, een branderig gevoel en/of een abnormale geur of kleur van de afscheiding.

Schimmelinfectie

Is er sprake van een vaginale schimmelinfectie dan kun je bij de drogist of apotheek zelf een crème of vaginale ovule kopen. Dit is veilig om in de zwangerschap te gebruiken.

Je groeiende baarmoeder hangt aan 4 banden in je buik. Bandenpijn is een pijn die ontstaat, doordat deze spierbanden die de baarmoeder dragen, uitrekken. Het voelt als een stekende pijn aan de zijkant van de buik en richting je liezen en/of vagina. Bandenpijn treedt voornamelijk op tijdens een (snelle) groeiperiode van de baarmoeder. Ook kun je als je veel staat of lichamelijk zwaar werk verricht, last krijgen van rekkings- of bandenpijn.
Plotselinge bewegingen kunnen pijnlijk zijn.
Bandenpijn is onschuldig en verdwijnt vanzelf doordat de banden zich aanpassen aan de groei van je baarmoeder.

Bloedwaarden

Het Hb, ferritine en MCV zijn drie bloedwaarden die in de zwangerschap meermaals worden bepaald om vast te stellen of er sprake is van bloedarmoede of een te lage ijzervoorraad.

Hb-gehalte
Hemoglobine (Hb) is een eiwit in je bloed dat zuurstof van je longen naar de rest van je lichaam vervoert. Tegelijkertijd vervoert het de afvalstof koolstofdioxide (CO₂) vanuit je bloed naar je longen waarna je deze uitademt.

MCV
Het MCV laat het gemiddelde volume van je rode bloedcellen zien.

Ferritine
Ferritine is een eiwit dat ijzer opslaat in je lichaam. Het zit vooral in je lever en beenmerg, maar ook voor een klein deel in je bloed. De hoeveelheid ferritine in je bloed zegt iets over de hoeveelheid opgeslagen ijzer in je lichaam. Als je ferritinegehalte te laag is, kun je te weinig ijzer in je lichaam hebben.

Bloedarmoede

Bij bloedarmoede zit er te weinig hemoglobine in het bloed. Het bloed kan dan te weinig zuurstof naar de lichaamscellen brengen. Tijdens de zwangerschap is het Hb-gehalte altijd wat lager dan buiten de zwangerschap. Dat komt omdat je in je zwangerschap meer bloed in je lichaam hebt, met verhoudingsgewijs meer vocht (plasma) dan rode bloedcellen. Er is dit geval geen sprake van een ijzertekort.

Oorzaken

Je kunt bloedarmoede hebben door:

• je zwangerschap;
• een tekort aan ijzer;
• een vitaminetekort, vooral foliumzuur of vitamine B12;
• een bloedziekte, zoals sikkelcelanemie of thalassemie;
• een combinatie van deze oorzaken.

Symptomen

Meestal heb je geen klachten van een milde bloedarmoede. Is je Hb erg laag, dan zijn klachten die daardoor veroorzaakt kunnen worden vermoeidheid, duizeligheid of het gevoel van flauwvallen, kortademigheid, hartkloppingen, bleekheid en/of hoofdpijn. Overigens worden veel van deze klachten veroorzaakt door de zwangerschap zelf en zijn ze dus vaak onschuldig.

Risico op bloedarmoede

Sommige vrouwen hebben een groter risico op bloedarmoede tijdens de zwangerschap, bijvoorbeeld als je binnen een jaar na de geboorte van je vorige kind weer zwanger bent, als je vegetarisch of veganistisch eet, je een meerling verwacht of als jij of je ouders niet uit West-Europa komen. In zulke gevallen bepalen we in de zwangerschap extra je Hb- en ferritinegehalte.

Voorkomen

Bloedarmoede is niet altijd te voorkomen. Als je gezond en gevarieerd eet, krijg je in principe voldoende bouwstoffen binnen om rode bloedcellen (en hemoglobine) aan te maken. Als je veel vitamine C bij je maaltijden eet of drinkt, neemt je lichaam het ijzer uit de voeding sneller op. Melkproducten, koffie en thee bij de maaltijd remmen de opname van ijzer juist.

Voeding

Heb je een laag Hb-gehalte, eet dan vooral ijzerrijke producten. Veel van deze producten bevatten ook foliumzuur en vitamine B12. Voorbeelden van ijzerrijke voeding:

• graanproducten, zoals volkorenbrood, volkorenpasta, muesli en zilvervliesrijst;
• eieren;
• aardappelen en peulvruchten (bruine en witte bonen, linzen en sojabonen);
• groenten zoals spinazie, andijvie, broccoli, courgette, doperwten, tomatenpuree;
• appelstroop, gedroogd fruit (abrikozen en vijgen) en noten;
• vis en vlees. Op de website van het Voedingscentrum vind je welke vis- en vleessoorten je het beste kunt eten tijdens de zwangerschap.

Behandeling van bloedarmoede

De behandeling van bloedarmoede hangt af van de oorzaak en van de mate van bloedarmoede (hoe laag je Hb of ferritine is).

In sommige gevallen zullen we adviseren om een ijzersupplement te gebruiken: Gentle iron, van het merk Solgar. Gebruik hier 1 capsule van per dag en neem deze bij voorkeur bij de maaltijd in. Er zijn weinig tot geen bijwerkingen van dit supplement.

In andere gevallen zullen we adviseren om ijzermedicatie te gebruiken, meestal is dit Ferrofumaraat. Dit bevat een hogere dosering ijzer dan een supplement. De tabletten kun je bij voorkeur innemen in de ochtend, op een lege maag. Het liefst 30min vóór het eten. Zo wordt het meeste ijzer uit de medicijnen opgenomen in je bloed. Melkproducten, koffie en thee zorgen dat de medicijnen minder goed in het bloed komen. Daarom is het advies om minimaal 2u vóór of 4u na het innemen van de medicijnen geen melk(producten), koffie of thee te drinken.

Vitamine-C-houdende dranken of producten zorgen juist dat de ijzermedicatie beter in het bloed komt. Het beste kun je dus vitamine-C-houdende dranken drinken vóór of net na het innemen van de medicijnen.

Krijg je maagklachten van de medicijnen? Neem dan de medicijnen in na wat te eten. Dit zorgt voor minder maagklachten. Obstipatie kan een bijwerking zijn van ijzermedicatie. Het is daarom belangrijk om voldoende water te drinken (minimaal 2 liter per dag), vezelrijk te eten en voldoende te bewegen. Zijn de klachten van obstipatie ondanks het volgen van deze adviezen fors? Neem dan contact met ons op.

Het duurt minimaal 4-6 weken voordat het Hb en ferritine in het bloed zullen stijgen op het slikken van supplementen of medicatie. In sommige gevallen zullen we na deze periode nogmaals bloedprikken om te kijken of de waarden voldoende stijgen.

Sommige vrouwen verdragen geen ijzermedicatie of nemen ijzer slecht op via de darmen. Als het Hb en/of ferritine wel zo laag is dat het behandeling behoeft, zal overlegd worden met de gynaecoloog. In uitzonderlijke gevallen kan het nodig zijn om ijzermedicatie via een infuus toe te dienen (Ferinject).

Bloedverlies tijdens de zwangerschap komt vaak voor, vooral in de eerste drie maanden van de zwangerschap en dit hoeft niet altijd een probleem te zijn. Dit kan verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld innesteling van het embryo in de baarmoeder of een wondje op de baarmoedermond. Soms is een miskraam de reden van bloedverlies.

• Helderrood bloedverlies vanaf 16 weken zwangerschap behoeft altijd aandacht.
• Neem bij bloedverlies altijd contact met ons op.

In je zwangerschap raken slijmvliezen, zoals aan de binnenkant van je neus en mond, beter doorbloed. Hierdoor gaat het makkelijker bloeden, bijvoorbeeld bij het snuiten van je neus of het tandenpoetsen. Dit is geheel onschuldig.

Zorg voor een goede mondhygiëne en laat eventuele tandvleesontstekingen behandelen bij de tandarts.

Voor de meeste mensen is de zwangerschap een periode met grote veranderingen. Zwangerschap gaat gepaard met veel verschillende, soms wisselende emoties voor jou en voor je partner. Dit kunnen positieve en negatieve emoties zijn.

Advies: Als de negatieve emoties overheersen, is het belangrijk, dat je dit bespreekbaar maakt. Voel je vrij om deze emoties met ons te bespreken, of met iemand uit je omgeving.

Tijdens je zwangerschap kun je ervaren, dat je baarmoeder hard aanvoelt. De baarmoeder is een spier die zo nu en dan samentrekt, ook wel ‘harde buiken’ genoemd. Deze spiersamentrekkingen zijn pijnloos, voelen soms wel ongemakkelijk en komen onregelmatig voor. Dit is een normaal proces en veroorzaakt geen ontsluiting. Vanaf 36 weken zwangerschap komen harde buiken wat vaker voor. Dit is ter voorbereiding op de bevalling.

Harde buiken of (voor)weeën?

Het is misschien lastig te weten of je harde buiken of (voor)weeën hebt. Je herkent een harde buik als de samentrekkingen:

• Wisselen in duur en intensiteit;
• onregelmatig zijn;
• ongemakkelijk, maar niet pijnlijk zijn;
• niet toenemen in duur, intensiteit en frequentie;
• afnemen en verdwijnen (om misschien op een later moment weer te ontstaan);
• niet voor ontsluiting zorge.

Harde buiken zijn onschuldig, maar als je bloedverlies of vochtverlies krijgt of minder bewegingen bij de baby voelt, neem dan contact met ons op.

Tips

Kijk of het helpt om wat rustiger aan te doen. Verander van activiteit: als je heel actief was, neem dan rust. Als je lang hebt gezeten, kom dan juist even in beweging. Probeer te ontspannen, bijvoorbeeld met een warm bad of douche.

Advies: Als de harde buiken pijnlijk worden en in een regelmatig patroon komen (bijvoorbeeld iedere 10 minuten een harde buik) neem dan contact met ons op. Harde buiken kunnen namelijk het gevolg zijn van erge drukte, maar kunnen ook voorkomen bij een blaasontsteking of in het ergste geval een vroeggeboorte.

In de zwangerschap neemt de hoeveelheid bloed in je lichaam toe. Hierdoor moet je hart harder werken om al het bloed rond te pompen en dit kun je merken in de vorm van hartkloppingen.
Ook kun je last krijgen van kortademigheid. Zeker aan het einde van de zwangerschap komt dit voor, doordat de groei van de baby de longen wat in de verdrukking brengt.

Heb je heel veel last van hartkloppingen of kortademigheid, neem dan contact op met ons of je huisarts.

Je lever kan door alle hormoonveranderingen minder goed functioneren. Hierdoor komen er meer galzouten in de bloedbaan en dat kan jeuk veroorzaken. Vroeg of laat in de zwangerschap krijgt 20% van de vrouwen te maken met een vorm van zwangerschapsjeuk. Vaak begint het op je buik en breidt het zich uit over je hele lichaam.

Jeuk op je buik kan ook voorkomen door het oprekken van de huid door de groei van de baarmoeder. Huiduitslag komt niet vaak voor in combinatie met de jeuk. De jeuk verdwijnt snel weer na de bevalling.

Heb je jeuk op je handpalmen of voetzolen of is de jeuk extreem, neem dan contact met ons op.

Advies: Douche niet te warm, smeer bij erge jeuk de huid in met mentholgel of mentholpoeder.

Tijdens de zwangerschap komt kramp, vooral in de kuiten, vaak voor. De oorzaak ervan is niet duidelijk. Het gebruik van extra magnesium of calcium is niet zinvol gebleken.

Advies: Trek tijdens de kramp de tenen naar het scheenbeen toe.

Onder invloed van zwangerschapshormonen verslapt de kringspier tussen de slokdarm en de maag. Hierdoor kan er maagsap in de slokdarm terecht komen en brandend gevoel en zure oprisping veroorzaken. Naarmate de zwangerschap vordert, kun je er meer last van krijgen, omdat je maag meer in de verdrukking komt door de groeiende baarmoeder. Advies bij brandend maagzuur:

1. Vermijd voedingsmiddelen, die prikkelend werken op je maag en dus klachten van brandend maagzuur kunnen verergeren. Hierbij kun je denken aan koffie, sinaasappelsap, vet of sterk gekruid eten en koolzuurhoudende dranken.
2. Slaap met een extra kussen of zorg ervoor, dat het hoofdeind van het matras wat hoger komt te liggen.
3. Melkproducten (melk, vla) binden het maagzuur en deze producten kunnen dus klachten van brandend maagzuur verminderen.

Werken bovenstaande adviezen niet afdoende, haal dan na overleg met ons bij de apotheek of drogist tabletten of een drankje dat het maagzuur neutraliseert.

Vooral in de eerste drie tot vier maanden van de zwangerschap kun je last hebben van (ochtend)misselijkheid en overgeven. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door hormonale veranderingen. Niet eten maakt het meestal erger. Ook aan het einde van de zwangerschap kan misselijkheid voorkomen door de baarmoeder die hoog ligt of door forse kindsbewegingen.

Advies:

1. Eet voordat je opstaat wat licht verteerbaar voedsel (beschuitje, cracker met eventueel een kop thee).
2. Eet verdeeld over de dag kleine, lichte maaltijden zodat je maag gedurende de dag altijd een beetje gevuld is. Vermijd vet eten of heel sterk gekruid eten.

Als bovenstaande adviezen niet voldoende helpen of houd je helemaal niets binnen, neem dan contact op met ons of je huisarts.

Vooral in de eerste drie maanden van de zwangerschap kun je moe zijn. Veel vrouwen hebben dan meer behoefte aan slaap. Dat komt door hormonale veranderingen.
Ook in de laatste weken van de zwangerschap komt vermoeidheid veel voor. Zwaardere lichamelijke belasting is hier een oorzaak van, maar ook slapen zwangeren in de laatste weken vaak slecht.
Bloedarmoede is zelden een oorzaak van moeheid. Het ijzergehalte wordt tijdens de zwangerschap minimaal twee keer bepaald, bij de eerste controle en rond 30 weken. Bij klachten van ernstige moeheid wordt deze frequenter bepaald.

Advies: Ga op tijd naar bed, probeer wat te lezen voordat je gaat slapen of neem een warme douche, eet gezond en gevarieerd en neem, desnoods overdag, wat meer rust.

Onder invloed van het hormoon progesteron werken de darmen in de zwangerschap trager. Doordat je baarmoeder groter wordt en deze de darmen verdrukt wordt ook de ontlasting harder en komt minder vaak.

Advies: Eet vezelrijke voeding (bruin brood, rauwkost, fruit – sinaasappels, kiwi’s, pruimen), drink minimaal 1,5-2 liter vocht per dag en zorg voor voldoende lichaamsbeweging.

Werken de bovenstaande adviezen niet voldoende, dan kun je laxerende middelen gebruiken. Denk hierbij aan laxeersiroop of stoelgangbevorderende producten die te koop zijn in de supermarkt. Vraag bij erge klachten van obstipatie advies aan ons.

In je zwangerschap neemt je pigmentatie toe onder invloed van het hormoon oestrogeen. Dit kun je merken aan een donker streepje die verschijnt tussen je schaambot en navel, ook wel ‘linea nigra’ genoemd. Tepels kleuren ook donkerder onder invloed van dit hormoon. Door de zon kunnen er bruine vlekken in je gezicht ontstaan, een zogenaamd ‘zwangerschapsmasker’.
Na de zwangerschap verdwijnt de pigmentatie meestal vanzelf. Alhoewel een zwangerschapsmasker, in mindere mate, blijvend kan zijn.

Advies: Bescherm je huid tegen de zon met zonnebrandcrème of schaduw.

Naarmate de baarmoeder groeit komt er meer druk op de blaas. Ook staan de urineleiders tijdens de zwangerschap wijder open en is de blaaswand wat slapper.
Hierdoor zul je in de zwangerschap vaker moeten plassen. Dit is een normaal verschijnsel. Je bent als zwangere wel meer vatbaar voor een urineweginfectie. Dit komt, omdat de urine ‘zoeter’ is en de urinebuis wat verwijd is door hormonen. Bacteriën komen op deze manier makkelijker binnen en kunnen in de zoete omgeving sneller groeien.

Advies: Heb je klachten van frequent plassen in combinatie met pijn of een branderig gevoel met plassen, een zeurende onderbuikpijn of harde buiken, neem dan contact op met ons. Wij kunnen je klachten verifiëren en eventueel adviseren urine naar de huisarts te brengen. De eventuele diagnose blaasontsteking zal de huisarts stellen. Bij een bewezen urineweginfectie kun je tijdens je zwangerschap probleemloos behandeld worden met antibiotica.

Tijdens de zwangerschap veranderen je gewicht en houding door de groei van de baarmoeder. Bekkengewrichten worden onder invloed van hormonen meer beweeglijk als voorbereiding op de bevalling. Hierdoor kunnen lage rugklachten ontstaan, maar ook pijn in het schaambotje en de bovenbenen.

Advies: Een goede houding en sporten kunnen de klachten verminderen. Bewegen is goed en wissel zitten, staan en lopen regelmatig af. Zorg dat je bij het bukken of tillen de knieën buigt en draag geen hoge hakken. Geef je onderrug voldoende steun bij het zitten. Draai als je uit bed komt eerst op je zij, en druk jezelf zijwaarts omhoog.

Werken bovenstaande adviezen niet voldoende, neem dan contact met ons op. Eventueel is fysiotherapie ook een mogelijkheid om ernstige rug- en bekkenklachten te verlichten.

Een spatader is een soort verwijding van de vaatwand door een verhoogde druk in de ader. In de zwangerschap ontstaan (of verergeren bestaande) spataderen sneller. Dit komt omdat zwangeren onder invloed van hormonen slappere vaatwanden hebben, er tijdens de zwangerschap meer bloed in de circulatie aanwezig is en er bestaat een verhoogde druk in de vaten door vertraagde afvoer van bloed.

• Spataderen komen voornamelijk in de benen voor, maar kunnen ook in schaamlippen voorkomen;
• Na de bevalling nemen spataderen snel in grootte af;
• Ook het dragen van elastische (steun)kousen helpt de klachten van spataderen te verminderen.

Advies: Beweeg regelmatig en probeer lang staan en lang zitten te voorkomen en leg de benen tijdens een rustmoment omhoog.

Door de snelle groei van je buik en borsten kunnen de elastische vezels van je huid scheuren. Hierdoor ontstaan paarsrode strepen: striae. 70% van de zwangeren krijgt striae. Striae kunnen geen kwaad.
Na verloop van tijd vervagen deze strepen wel en worden lichter van kleur, maar ze verdwijnen nooit meer helemaal.
Er bestaan veel crèmes tegen striae. Het is belangrijk te weten dat er geen enkel wetenschappelijk bewezen ingrediënt is dat striae voorkomt. Wel lijkt het soepel houden en zacht masseren van de huid een klein positief effect te hebben. Hier kun je elke willekeurige crème of huidolie voor gebruiken. Maar verwacht hiervan dus geen wonderen!

Tijdens de zwangerschap houdt je lichaam meer vocht vast. Dit kan gemiddeld wel 2 tot 3 liter zijn. In de zwangerschap treedt dit vocht sneller buiten de circulatie en komt in het weefsel terecht. Daarnaast zorgt het gewicht van de zwangere buik ervoor, dat het vocht minder makkelijk terug de circulatie in kan. Bij warmte en weinig beweging kan dit verergeren. Vooral in de laatste maand van je zwangerschap merk je dit aan gezwollen handen, voeten en gezicht. Na de bevalling zal het vocht weer worden opgenomen in de circulatie en plas je overtollig vocht uit.
Het vasthouden van vocht kan in principe geen kwaad, zolang je bloeddruk normaal blijft.

Advies: Zorg voor voldoende lichaamsbeweging, drink minimaal 1,5-2 liter vocht en leg de benen wat hoger bij het zitten of liggen.